Açıklama
Yükleyen: exixiz
Yüklenme Tarihi: 13 Aralık 2015 - 03:39
Dantel; Elbiselerin, özellikle iç çamaşırlarının, örtülerin süslenmesinde kullanılan danteller ilmikler arasında çeşitli nakış şekilleriyle meydana getirilmiş ajurlu bir dokumadır. Keten, ipek, yün, naylon, altın simli, gümüş simli ipliklerden dokunur. Yapılışları bakımından 1) Makina danteli; 2) El danteli (kroşe) olmak üzere ikiye ayrılır. Elde örülen danteller de, iğne danteli, mekik danteli, tığ işi olarak ayrılabilir. Bunlar örtünün kullanılacağı yere göre çeşitli kalınlıkta kotonlarla işlenir. İğne ile dantel çeşitlerinde iplik ne kadar ince olursa meydana getirilen dolgulu iş de o kadar güzel olur.
Dantelin çok eski bir tarihi vardır. Kadın elbiselerinde süse büyük ölçüde yer verildiği ilk çağlardan beri dantel de bu işte büyük bir yer almıştır. Hemen her milletin kadınları, el işleri arasında çok zarif danteller örmüşlerdir. Bu arada Türk kadınlarının çok ince bir sanat ve zevk eseri olan ve ancak çok uzun emeklerle meydana getirilebilen oyaları da bir cins dantel sayılabilir.
Dantellerde memleketlerin mahalli desenlerini de görmek mümkündür. Meselâ, İspanya’da tül üstüne yapılan dantellerin çoğunda çift kartal deseni görülür. Ayrıca renkli, simli iplikler kullanılması İspanya dantelerinin bir özelliğidir, onları başka memleketlerin dantellerinden ayırır.
Dantellerin Bakımı Kolalanması ve Tamiri
Danteller, ister elde örülmüş, ister makinada dokunmuş olsun, dikkatle kullanılmalıdır. Kirlenince köpürtülmüş sıcakça suyun içinde iki avuç arasında hafifçe oğularak yıkanıp temizlenir, hiçbir zaman çiti-lenmez. Nemliyken ütülenir. Ütü yapılırken, ütünün burnunun takılıp danteli yırtmamasına dikkat edilmelidir; hattâ bunun için, ütünün arka kısmı (geniş kısmı) kullanılmalıdır. Örtü, perde olarak kullanılan danteller yıkanıp temizlendikten sonra kolalanır. Dantelde kullanılan başlıca kolalar şunlardır: 1) Zamk kolası; 2) Nişasta kolası; 3) Jelatin kolası; 4) Yumurta akı; 5) Pişmiş kola.
Bunlarla dantelin nasıl kolalandığını görelim:
Zamk Kolası. — «Arap zamkı» denilen âdi zamkla hazırlanan bu kola çamaşırın rengini biraz sararttığı için ancak renkli dantellerde kullanılır. Parça halinde alman zamk 250 gr. suda eritilir. Sonra tülbent ten süzülür, şişelere konur. Kullanılacağı zaman koyu gelirse, şişe çalkalanıp bir miktar alınır, üstüne su kona~ak sulandırılır. Dantel içine batırılır. Hafifçe bükülüp sıkılır. Gerilerek kurutulur. O zaman ütü istemez.
Nişasta Kolası. — 1 litre suya 25 gr. nişasta konur. Sudan bir miktar alınıp nişasta ezilerek sulandırılır. Suyun geri kalanı ısıtılır, ezilen nişasta içine dökülüp karıştırılarak pişirilir.
Jelatin Kolası. — Jelâtin sıcak suda iyice eritilir. Dantel buna batırılır. Gerilerek kurutulur. Ütü istemez.
Yumurta Akı Kolası. — Renkli, ensiz danteller, oyalar bir masa üstüne gerilir. Yumurta akma temiz bir tampon batırılır, gergin dantellerin üstüne sürülür. Danteller oldukları yerde kurumaya bırakılır. Ütü istemez.
Pişmiş Kola. — 1 litre su için 5 gr. kola kullanılır, nişasta kolası gibi yapılır. Dantel daima nemliyken ütülenir.
Dantellerin tamiri de hayli ince bir iştir. Desenli tül perdelerin tamirinde, yırtılan yer, ya dörtköşe, ya üçköşe olarak, desenin durumu göz önünde bulundurularak kesilir. Oraya uyabilecek daha büyük bir parça, desenler birbirine denk getirilerek, alttan konup teyellenir. Motif kenarlarından sarılarak dikilir. Sonra yama parçasının fazlalıkları kesilerek temizlenir.
Kroşe dantellerin onarılmasında ise, dantel kendi ipliği kullanılarak, ya tığla, ya da iğneyle, dantelin işlenişine göre örülür. Makinada yapılmış ince danteller de tamir edilebilir. Bunlar desenli tül perdeler gibi yamanarak tamir edilirse hiç belli olmaz.
Dantelin çok eski bir tarihi vardır. Kadın elbiselerinde süse büyük ölçüde yer verildiği ilk çağlardan beri dantel de bu işte büyük bir yer almıştır. Hemen her milletin kadınları, el işleri arasında çok zarif danteller örmüşlerdir. Bu arada Türk kadınlarının çok ince bir sanat ve zevk eseri olan ve ancak çok uzun emeklerle meydana getirilebilen oyaları da bir cins dantel sayılabilir.
Dantellerde memleketlerin mahalli desenlerini de görmek mümkündür. Meselâ, İspanya’da tül üstüne yapılan dantellerin çoğunda çift kartal deseni görülür. Ayrıca renkli, simli iplikler kullanılması İspanya dantelerinin bir özelliğidir, onları başka memleketlerin dantellerinden ayırır.
Dantellerin Bakımı Kolalanması ve Tamiri
Danteller, ister elde örülmüş, ister makinada dokunmuş olsun, dikkatle kullanılmalıdır. Kirlenince köpürtülmüş sıcakça suyun içinde iki avuç arasında hafifçe oğularak yıkanıp temizlenir, hiçbir zaman çiti-lenmez. Nemliyken ütülenir. Ütü yapılırken, ütünün burnunun takılıp danteli yırtmamasına dikkat edilmelidir; hattâ bunun için, ütünün arka kısmı (geniş kısmı) kullanılmalıdır. Örtü, perde olarak kullanılan danteller yıkanıp temizlendikten sonra kolalanır. Dantelde kullanılan başlıca kolalar şunlardır: 1) Zamk kolası; 2) Nişasta kolası; 3) Jelatin kolası; 4) Yumurta akı; 5) Pişmiş kola.
Bunlarla dantelin nasıl kolalandığını görelim:
Zamk Kolası. — «Arap zamkı» denilen âdi zamkla hazırlanan bu kola çamaşırın rengini biraz sararttığı için ancak renkli dantellerde kullanılır. Parça halinde alman zamk 250 gr. suda eritilir. Sonra tülbent ten süzülür, şişelere konur. Kullanılacağı zaman koyu gelirse, şişe çalkalanıp bir miktar alınır, üstüne su kona~ak sulandırılır. Dantel içine batırılır. Hafifçe bükülüp sıkılır. Gerilerek kurutulur. O zaman ütü istemez.
Nişasta Kolası. — 1 litre suya 25 gr. nişasta konur. Sudan bir miktar alınıp nişasta ezilerek sulandırılır. Suyun geri kalanı ısıtılır, ezilen nişasta içine dökülüp karıştırılarak pişirilir.
Jelatin Kolası. — Jelâtin sıcak suda iyice eritilir. Dantel buna batırılır. Gerilerek kurutulur. Ütü istemez.
Yumurta Akı Kolası. — Renkli, ensiz danteller, oyalar bir masa üstüne gerilir. Yumurta akma temiz bir tampon batırılır, gergin dantellerin üstüne sürülür. Danteller oldukları yerde kurumaya bırakılır. Ütü istemez.
Pişmiş Kola. — 1 litre su için 5 gr. kola kullanılır, nişasta kolası gibi yapılır. Dantel daima nemliyken ütülenir.
Dantellerin tamiri de hayli ince bir iştir. Desenli tül perdelerin tamirinde, yırtılan yer, ya dörtköşe, ya üçköşe olarak, desenin durumu göz önünde bulundurularak kesilir. Oraya uyabilecek daha büyük bir parça, desenler birbirine denk getirilerek, alttan konup teyellenir. Motif kenarlarından sarılarak dikilir. Sonra yama parçasının fazlalıkları kesilerek temizlenir.
Kroşe dantellerin onarılmasında ise, dantel kendi ipliği kullanılarak, ya tığla, ya da iğneyle, dantelin işlenişine göre örülür. Makinada yapılmış ince danteller de tamir edilebilir. Bunlar desenli tül perdeler gibi yamanarak tamir edilirse hiç belli olmaz.
Etiketler: