Yüklenme Tarihi: 05 Eylül 2015 - 04:09
Günümüzde Litvanya,Polonya,İsrail,Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Türkiye'de çoğunlukla olmak üzere bir çok ülkede yaşayan,Hazar boyundan geldikleri düşünülen Musevi Türk Topluluğu olan Karaylar için hazırlanmış belgeseldir.
Bugün, A.B.D. Avrupa”nın çeşitli ülkeleri, Türkiye, İsrail ve eski Sovyet coğrafyasında olmak üzere bütün dünyada 30.000”in üzerinde Karay yaşamaktadır. Kırım’ın Kenesa kasabasında 700 kadar yaşayan Karaylar çoğunluktadırlar. Kırım”da çok anıtları bulunan Karaylar Polonya’da Litvanya yakınlarında 50,Krakovi de 65 Karay yaşamaktadırlar.Litvanya da ise Vilnius ta 138, Trakay da 65 ve Diğer bölgelerde 50 Karay yaşar.Rusya”da Dağıstan”da ise azınlıkta olan Karay milleti,İsrail”de ise 7000-13.000 civarındadır.
Türkiye”de Karay Türklerinin sayısı 1985 yılında 150, 1995”te 90, bugün de 80-90 kişi olarak tahmin edilmektedir.
Karayların konuştuğu dil Kıpçak Türkçesi grubuna dahildir. Karay kültüründeki Kıpçak Türk karakteri Güney Rusya”da Kıpçak stepleri denilen bölgede yaşayan Karayların atalarının Türkçe konuşan diğer halklarla karışmış olabileceğini akla getirmektedir.
Günümüzde küçük bir topluluk olan Karaylar’ın dilini yeryüzünde konuşanların sayısının 5000 dolayında olduğu sanılır. Karay dilinin, Karaçay, Kırım Tatarcası, Nogay gibi öteki Kıpçak Türkçe lehçeleri ile birçok ortak özelliği vardır. Bu lehçeleri konuşan topluluklar dil dışında ortak gelenekler, öyküler, masallar, koşuklar, yemek adları gibi özellikleri de paylaşırlar.
Karaylar ibadetlerinde Karay Türkçesi konuşurlar. Karay Türkçesinin Troki (Trakay), Kırım ve Haliç-Lutsk şeklinde üç ağzı bulunmaktadır.
Bugun Litvanya da Karay dilini günlük konuşmada kullananların sayısı 50’yi geçmez. Bu sayı Ukrayna’da sekizdir. Polonya Karayları iletişim için artık bu dili kullanmasalar da, aralarında zor da olsa bu dili konuşabilenler bulunur. Kırım da bugün yok olmuş olan Karay dilini, son yıllarda gençler arasında kitaplardan öğrenerek yaşatmaya çalışanlar vardır.
Litvanya da bugün Karay dili yalnızca pazar günleri okullarda öğretilir ve 1988 de kurulan “Litvanya Karay Kültür Derneğince desteklenir. Ayrıca Karay topluluğu, gençleri ulusal ekinleri ve geçmişleri ile yakınlaştırmak için her yıl gençlik ve kültür bayramı
yapılır.
İşte ben de azınlıkta olan Türk Toplulukları'ndan biri olan Karay Türklerini,tarihini ve günümüzdeki durumlarını anlatan belgeseli paylaşmak ve bu Türk Topluluğu'nu hatırlatmak istedim.
İyi izlemeler.